از حضرت امام حسن عسکری عليه السلام كه فرموده علامات مؤمن پنج چيز است. پنجاه و يك ركعت نماز گزاشتن كه مراد هفده ركعت فريضه و سى و چهار ركعت نافله است.
در هر شب و روز و زيارت اربعين كردن و انگشتر در دست راست كردن و جبين را در سجده بر خاك گذاشتن و بسم الله الرحمن الرحيم را بلند گفتن . در زيارت اربعين كه زيارت مى ‏كنى در هنگامى كه روز بلند شده باشد و مى ‏گويى‏:
السَّلاَمُ عَلَى وَلِيِّ اللَّهِ وَ حَبِيبِهِ السَّلاَمُ عَلَى خَلِيلِ اللَّهِ وَ نَجِيبِهِ‏
سلام بر تو اى ولى خدا و حبيب خاص خدا سلام بر تو اى دوستدار و محبوب و برگزيده خدا
السَّلاَمُ عَلَى صَفِيِّ اللَّهِ وَ ابْنِ صَفِيِّهِ السَّلاَمُ عَلَى الْحُسَيْنِ الْمَظْلُومِ الشَّهِيدِ
سلام بر بنده خالص فرزند بنده خاص خدا سلام بر حسين مظلوم شهيد راه خدا
السَّلاَمُ عَلَى أَسِيرِ الْكُرُبَاتِ وَ قَتِيلِ الْعَبَرَاتِ‏
سلام بر آن اسير غم و اندوه و مصايب سخت عالم و كشته آب چشمان
اللَّهُمَّ إِنِّي أَشْهَدُ أَنَّهُ وَلِيُّكَ وَ ابْنُ وَلِيِّكَ وَ صَفِيُّكَ وَ ابْنُ صَفِيِّكَ الْفَائِزُ بِكَرَامَتِكَ‏
پروردگارا من گواهى مى ‏دهم كه آن حضرت ولى تو و فرزند ولى توست و برگزيده تو و فرزند برگزيده توست كه به لطف و كرمت رستگار شد
أَكْرَمْتَهُ بِالشَّهَادَةِ وَ حَبَوْتَهُ بِالسَّعَادَةِ وَ اجْتَبَيْتَهُ بِطِيبِ الْوِلاَدَةِ
تو او را به فيض شهادت گرامى داشتى و به سعادت مخصوص گردانيدى و به پاكى نسل برگزيدى
وَ جَعَلْتَهُ سَيِّداً مِنَ السَّادَةِ وَ قَائِداً مِنَ الْقَادَةِ وَ ذَائِداً مِنَ الذَّادَةِ وَ أَعْطَيْتَهُ مَوَارِيثَ الْأَنْبِيَاءِ
و او را امام بزرگى از بزرگان عالم و پيشوايى از پيشوايان الهى جهان قرار دادى و مدافع از اسلام مقرر داشتى و ميراث تمام پيمبران را به او عطا كردى
وَ جَعَلْتَهُ حُجَّةً عَلَى خَلْقِكَ مِنَ الْأَوْصِيَاءِ فَأَعْذَرَ فِي الدُّعَاءِ وَ مَنَحَ النُّصْحَ‏
و او را از جانشينان پيغمبر و حجت خود بر خلق گردانيدى او هم در اتمام حجت بر خلق رفع هر عذر از امت كرد و اندرز و نصيحت امت را با عطوفت و مهربانى انجام داده
وَ بَذَلَ مُهْجَتَهُ فِيكَ لِيَسْتَنْقِذَ عِبَادَكَ مِنَ الْجَهَالَةِ وَ حَيْرَةِ الضَّلاَلَةِ
و خون پاكش را در راه تو به خاك ريخت تا بندگانت را از جهالت و حسرت و گمراهى نجات دهد
وَ قَدْ تَوَازَرَ عَلَيْهِ مَنْ غَرَّتْهُ الدُّنْيَا وَ بَاعَ حَظَّهُ بِالْأَرْذَلِ الْأَدْنَى وَ شَرَى آخِرَتَهُ بِالثَّمَنِ الْأَوْكَسِ‏
و مردمى كه مغرور دنيا شدند و بهره آخرت شان را به متاع ناچيز پست دنيا فروختند و ظلم و جور كردند
وَ تَغَطْرَسَ وَ تَرَدَّى فِي هَوَاهُ وَ أَسْخَطَكَ وَ أَسْخَطَ نَبِيَّكَ‏
و در پيروى هواى نفس هلاك شدند و تو را و پيغمبرت را به خشم و غضب آوردند
وَ أَطَاعَ مِنْ عِبَادِكَ أَهْلَ الشِّقَاقِ وَ النِّفَاقِ وَ حَمَلَةَ الْأَوْزَارِ الْمُسْتَوْجِبِينَ النَّارَ (لِلنَّارِ)
و از آن بندگانت كه از اهل شقاق و نفاق و دشمنى با تو بودند پيروى كردند در صورتى كه آن ها حامل بار سنگين گناه و معاصى و مستوجب آتش دوزخ بودند
فَجَاهَدَهُمْ فِيكَ صَابِراً مُحْتَسِباً حَتَّى سُفِكَ فِي طَاعَتِكَ دَمُهُ وَ اسْتُبِيحَ حَرِيمُهُ‏
پس اين امام بزرگوار با آن ستمكاران در راه تو جهاد كرد و به اخلاص كامل صبر و تحمل كرد و مشقت بسيار كشيد تا آن جا كه در راه طاعتت خون پاكش به خاك ريخت و حريم مطهر و هتك حرمت خاندان پاكش را مباح شمردند
اللَّهُمَّ فَالْعَنْهُمْ لَعْناً وَبِيلاً وَ عَذِّبْهُمْ عَذَاباً أَلِيماً
پروردگارا تو آن قوم ستمكار ظالم را لعن شديد كن و به عذاب سخت دردناك معذب ساز
السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ السَّلاَمُ عَلَيْكَ يَا ابْنَ سَيِّدِ الْأَوْصِيَاءِ
سلام بر تو اى فرزند رسول خدا صلی الله علیه و آله و فرزند سيد اولياء و اوصياء پيغمبر خدا
أَشْهَدُ أَنَّكَ أَمِينُ اللَّهِ وَ ابْنُ أَمِينِهِ عِشْتَ سَعِيداً وَ مَضَيْتَ حَمِيداً وَ مُتَّ فَقِيداً مَظْلُوماً شَهِيداً
گواهى مي دهم كه تو امين وحى خدايى و فرزند امين حق همه عمر با سعادت در جهان زيستى و با ثناى حق درگذشتى و از دنيا رحلت كردى و مظلوم و شهيد راه حق گشتى
وَ أَشْهَدُ أَنَّ اللَّهَ مُنْجِزٌ مَا وَعَدَكَ وَ مُهْلِكٌ مَنْ خَذَلَكَ وَ مُعَذِّبٌ مَنْ قَتَلَكَ‏
و باز گواهى مي دهم كه خداى متعال وعده‏اى كه به تو داده ‏است به آن البته وفا كند و آنان كه تو را خوار و مضطر گذاشتند همه را هلاك كند و قاتلانت را عذاب سخت چشاند
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ وَفَيْتَ بِعَهْدِاللَّهِ وَ جَاهَدْتَ فِي سَبِيلِهِ حَتَّى أَتَاكَ الْيَقِينُ‏
و باز گواهى مي دهم كه تو به عهد خدا وفا كردى و در راه خدا همه عمر جهاد كردى تا هنگام رحلتت فرا رسيد
فَلَعَنَ اللَّهُ مَنْ قَتَلَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ مَنْ ظَلَمَكَ وَ لَعَنَ اللَّهُ أُمَّةً سَمِعَتْ بِذَلِكَ فَرَضِيَتْ بِهِ‏
پس خدا لعنت كند آنان كه تو را كشتند و يا درباره تو ظلم و ستم كردند و باز خدا لعنت كند آن كس را كه به قتل و ظلم تو چون شنيد راضى و خوشنود گشت
اللَّهُمَّ إِنِّي أُشْهِدُكَ أَنِّي وَلِيٌّ لِمَنْ وَالاَهُ وَ عَدُوٌّ لِمَنْ عَادَاهُ‏
پروردگارا من تو را گواه مى ‏گيرم كه من دوست آن حضرت و دوست دوستداران او هستم و دشمن با دشمنان او
بِأَبِي أَنْتَ وَ أُمِّي يَا ابْنَ رَسُولِ اللَّهِ أَشْهَدُ أَنَّكَ كُنْتَ نُوراً فِي الْأَصْلاَبِ الشَّامِخَةِ وَ الْأَرْحَامِ الْمُطَهَّرَةِ (الطَّاهِرَةِ)
پدر و مادرم فداى تو اى فرزند رسول خدا گواهى مى ‏دهم كه تو نورى در اصلاب پدران عالي مرتبه و ارحام مادران پاك طينت بودى
لَمْ تُنَجِّسْكَ الْجَاهِلِيَّةُ بِأَنْجَاسِهَا وَ لَمْ تُلْبِسْكَ الْمُدْلَهِمَّاتُ مِنْ ثِيَابِهَا
و ان جا است جاهليت تو را آلوده نساخت و جامه ‏هاى تيره ظلمانى اعصار جاهليت تو را نپوشانيد
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ مِنْ دَعَائِمِ الدِّينِ وَ أَرْكَانِ الْمُسْلِمِينَ وَ مَعْقِلِ الْمُؤْمِنِينَ‏
و باز گواهى مى ‏دهم كه تو محققا از اركان دين خدايى و اصل و اساس آيين مسلمين و پناه و نگهبان اهل ايمان
وَ أَشْهَدُ أَنَّكَ الْإِمَامُ الْبَرُّ التَّقِيُّ الرَّضِيُّ الزَّكِيُّ الْهَادِي الْمَهْدِيُ‏
و باز گواهى مى ‏دهم كه تويى محققا پيشواى نيكوكار با تقواى پسنديده صفات پاك و پاكيزه ذات و هدايت كننده خلق و هدايت يافته به حق
وَ أَشْهَدُ أَنَّ الْأَئِمَّةَ مِنْ وُلْدِكَ كَلِمَةُ التَّقْوَى وَ أَعْلاَمُ الْهُدَى وَ الْعُرْوَةُ الْوُثْقَى وَ الْحُجَّةُ عَلَى أَهْلِ الدُّنْيَا
و باز گواهى مى ‏دهم كه نه تن از امامان امت كه از فرزندان تواند همه با روح تقوى و راهنماى طريق حق و رشته محكم ايمان خلق و حجت خدايند بر تمام اهل دنيا
وَ أَشْهَدُ أَنِّي بِكُمْ مُؤْمِنٌ وَ بِإِيَابِكُمْ مُوقِنٌ بِشَرَائِعِ دِينِي وَ خَوَاتِيمِ عَمَلِي‏
و شهادت مى ‏دهم كه من به امامت و حقانيت شما ايمان و به رجعت شما يقين دارم و در شروع به آيين و ختم كارم
وَ قَلْبِي لِقَلْبِكُمْ سِلْمٌ وَ أَمْرِي لِأَمْرِكُمْ مُتَّبِعٌ وَ نُصْرَتِي لَكُمْ مُعَدَّةٌ حَتَّى يَأْذَنَ اللَّهُ لَكُمْ‏ فَمَعَكُمْ مَعَكُمْ لاَ مَعَ عَدُوِّكُمْ‏
و قلبم تسليم قلب پاك شما و همه كارم پيرو امر شماست و ياريم تا خدا اذن دهد براى شما مهيا است پس البته با شما هستم نه با دشمنان شما
صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ عَلَى أَرْوَاحِكُمْ وَ أَجْسَادِكُمْ (أَجْسَامِكُمْ)
درود خدا بر شما و بر جسم و جان پاك شما باد
وَ شَاهِدِكُمْ وَ غَائِبِكُمْ وَ ظَاهِرِكُمْ وَ بَاطِنِكُمْ آمِينَ رَبَّ الْعَالَمِينَ‏
و درود خدا بر شما باد از حاضر و غايب شما و بر ظاهر و بر باطن شما باد اى پروردگار عالميان عالم اين دعاى مرا اجابت فرماى.
پس دو ركعت نماز مى ‏كنى و دعا مى ‏كنى به آن چه مى‏ خواهى و برمى‏ گردى‏.

مولف: شیخ عباس قمی

فصل اول- آداب بيمارى و احكام احتضار

الف - توبه كى، و چگونه؟

قرآن مجيد :
1 - )إِنَّمَا التَّوْبَةُ عَلَى اللَّهِ لِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السُّوءَ بِجَهَالَةٍ ثُمَّ يَتُوبُونَ مِن‏قَرِيبٍ فَأُولئِكَ يَتُوبُ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَكَانَ اللَّهُ عَلِيماً حَكِيماً * وَلَيْسَتِ التَّوْبَةُلِلَّذِينَ يَعْمَلُونَ السَّيِّئاتِ حَتَّى‏ إِذَا حَضَرَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قَالَ إِنِّي تُبْتُ‏الآنَ وَلَا الَّذِينَ يَمُوتُونَ وَهُمْ كُفَّارٌ أُولئِكَ اعْتَدْنَا لَهُمْ عَذَاباًأَلِيماً.(6))
"پذيرش توبه از سوى خدا، تنها براى كسانى است كه كار بدى را ازروى جهالت انجام مى‏دهند، پس زود توبه مى‏كنند. خداوند توبه چنين‏اشخاصى را مى‏پذيرد و خدا دانا و حكيم است. براى كسانى كه 

د - آمادگى براى مرگ‏

احاديث شريف:

1 - از امام صادق‏عليه السلام نقل شده است:
"قال: قلت: أصلحك اللَّه من أحب لقاء اللَّه أحبّ اللَّه لقائه؟ ومن‏أبغض لقاء اللَّه أبعض اللَّه لقائه؟ قال: نعم. قلت: فواللَّه إنّا لنكره الموت.قال: ليس ذلك حيث تذهب، إنّما ذلك عند المعاينة إذا رأى ما يحب‏فليس شي‏ء أحبّ إليه من أن يتقدّم واللَّه تعالى يحبّ لقائه وهو يحبّ لقاءاللَّه حينئذٍ، وإذا رأى ما يكره فليس شي‏ء أبغض إليه من لقاء اللَّه واللَّه‏يبغض لقائه"(55).

احكام وفات‏

الف - غسل ميت‏

احاديث شريف:

1 - امام صادق‏عليه السلام در حديثى فرمود:
"غسل الجنابة واجب -إلى أن قال-: وغسل الميّت واجب"(78).
"غسل جنابت واجب است" تا اينكه فرمود: "غسل ميت واجب‏است."

 ميت چنين كفن مى‏شود

احاديث شريف:

1 - امام رضاعليه السلام فرمود:
"إنّما اُمِرَ أن يكفّن الميّت ليلقى ربّه عزّ وجلّ طاهر الجسد، ولئلاتبدو عورته لمن يحمله أو يدفنه، ولئلا ينظر )يظهر( الناس على بعض‏حاله وقبح منظره، ولئلا يقسو القلب بالنظر إلى مثل ذلك للعاهةوالفساد، وليكون أطيب لأنفس الأحياء، ولئلا يبغضه حميمه فيلغي‏ذكره ومودّته فلا يحفظه فيما خلف واوصاه به وأمره به وأحبّ"(123).
"بدان جهت به كفن كردن ميت دستور داده شده است كه‏پروردگارش را با بدن پاكيزه ملاقات كند، و عورت او براى كسى كه اورا حمل يا دفن ميكند نمايان نشود، و مردم از بعضى از حالات اووزشتى منظر 

آداب زيارت قبور:

1 - امام موسى بن جعفرعليه السلام فرمود:
"إذا دخلت المقابر فطأ القبور، فمن كان مؤمناً استراح إلى ذلك، ومن‏كان منافقاً وجد ألمه"(249).
"وقتى وارد قبرستان شدى، پا را روى قبرها بگذار پس كسى كه‏مؤمن باشد از اين عمل راحت مى‏شود و كسى كه منافق باشد، درد آن‏را احساس مى‏كند."
2 - امام صادق‏عليه السلام فرمود:
"قال رسول اللَّه‏صلى الله عليه وآله: ستّة كرهها اللَّه لي فكرهتها للأئمّة من ذرّيتي‏ولتكرهها الأئمّة لأتباعهم، منه الضحك بين القبور والتطلّع في الدور"(250).
"رسول خداصلى الله عليه وآله فرمود: شش چيز را خداوند براى من نپسنديده‏و بد شمرده است كه من هم آنها را براى پيشوايانى از دودمان خودنمى‏پسندم و پيشوايان هم آنها را براى پيروان خود نبايد 

ميّت چگونه دفن مى‏شود؟

احاديث شريف:

حكمت دفن:

1 - امام رضاعليه السلام فرمود:
"إنّما اُمِر بدفن الميّت لئلا يظهر الناس على فساد جسده، وقبح‏منظره، وتغيير رائحته، ولا يتأذّى الأحياء بريحه، وما يدخل عليه من‏الآفة والفساد، وليكون مستوراً عن الأولياء والأعداء، فلا يشمت عدوّه،ولا يحزن صديقه".
"اينكه به دفن ميّت دستور داده شده است بدان جهت مى‏باشدكه مردم، از متلاشى شدن بدن و زشتى منظر و قيافه و تغيير بوى)گنديده شدن( او مطّلع نشوند و زندگان از بوى بد و پوسيدگى‏وفساد او آزار نبينند و از ديد دوست و دشمن پنهان بماند تا نه دشمن‏او شماتت كند و نه دوست او غمگين شود.(200)"

حكمت دفن در حرم و در نجف اشرف: